Wat maakt een Fries of Friesland bijzonder, onderscheidend? Die vraag stelde curator Milena Bleeksma van de expositie ‘Wat maakt de Fries?’ in Schouwburg De Lawei in Drachten aan leden van FRIA, de beroepsvereniging van Friese beeldende kunstenaars. Veertien van de 72 leden van de club, waarvan de oudste 85 is, mochten bij Bleeksma aanschuiven om de gisteren, zaterdagmiddag 23 maart 2024, geopende tentoonstelling gestalte te geven.
Een oer-Friezin en oer-socialist, maar ook humorist, Lutz Jacobi, opende de happening. Dat deed ze in het Fries. Op haar vraag of iemand in de ontvangsthal geen Fries verstond, bleef het oorverdovend stil. Logisch. Als Groen Links het al Spaans benauwd van haar krijgt — ze vindt de fusie van GL met de PvdA twee keer niks — dan houden de familieleden en kennissen van de aanwezige kunstenaars, waaronder Hollanders, zeker de kaken op elkaar. Daarenboven: je bent in Drachten. En daar kun je van alles verwachten, want dit is het grote Friese dorp waar, als je de Leeuwarder Courant leest, altijd heibel is, bij het kannibalistische af. Ruig en raar volk dat de trein heeft gemist. En ook de boot. Net bêst.
Fotografie Albert Hendriks
Fotografie Albert Hendriks
Vergeet de krant, ga zonder voorkennis naar Drachten, dan blijkt het allemaal erg mee te vallen. De hoofdstad van de Gouden Friese Wouden heeft bijvoorbeeld een schitterend cultuurcentrum en daar verbeelden in Friesland wonende kunstenaars hun kijk op de provincie. Zelfs voor bouwvakkers is de expositie interessant, al heb ik er gisteren maar één gezien: mijzelf, gespiegeld in akelig glas over foto’s en kunstwerkjes van twee kunstenaars met de politiekfabriek van Drachten, het aangrenzende gemeentehuis, er dwars doorheen. Wie serveert nu zo zijn werk aan hongerig volk? Daarbij komt dat de ruimte waar de werken hangen en staan zelf al niet fraai is en evenmin sfeervol ingericht. Gelukkig redden de kunstenaars de voorstelling. Die hebben echt leuk werk geleverd. Soms heel origineel, haast Hollands, maar doorgaans fris en Fries. En een paar keer ook weer zó doodgewoon dat je het ook nog mooi gaat vinden. En gewaagde kunst, althans voor de gelovige omgeving van Drachten, de met het leven worstelende, liggend zwevende en hangende mensen. Het is werk van Gert Jan Slotboom uit IJlst aan de Elfstedenroute. Twee flink op leeftijd scharrelende dames, die hier en daar wat oppikken — wijntje vergeten — kijken langs Slotbooms Friezen aan de rekstok de diepte in. “Hang jij hier ook tussen?” Verbeeldde één van de twee zich nog inzetbaar te zijn als model aan de rekstok? Of was ze een exposant?
Fotografie Albert Hendriks
Fotografie Albert Hendriks
Grasrokje voor de burgemeester van Sneek en peniskoker voor de commissaris van de koning. Ziet u het voor u? Burgemeester Jannewietske de Vries die in een grasrokje en een topje van visleer de gemeenteraad van Súdwest-Fryslân in Sneek voorzit? Of Arno Brok, Commissaris van de Koning in Friesland, die met een peniskoker om, gemaakt van gedroogde kalebassen, nieuwe leden van Provinciale Staten de weg in het Provinsjehûs wijst? Het kan!
Die vergaande doorvoering van de alom gepreekte duurzaamheid en het met respect gebruikmaken van de lokale natuur laat Happy van der Heide uit Sneek zien. Zij is circulair kunstenaar en maker van onder andere biofashion. Ze leeft waar maar kan in harmonie met de natuur en is zeer consequent in hergebruik. Zo droeg ze tijdens de opening van de expositie een zelfgemaakte jurk van restlapjes stof, het merendeel denim van oude broeken. Een fraai staaltje patchwork dat je niet vindt op de afdeling Preloved van Rinsma Mode in Gorredijk.
Happy van der Heide, opgegroeid in en opgevoed met de natte natuur tussen Joure en Sneek, weet op vakkundige, originele en ecologische wijze de vezels van organische materialen te binden. Ook de kunst van het natuurlijk, niet milieubelastend looien van visleer verstaat ze. Voor haar kunstwerken moet je echt even stilstaan, bijvoorbeeld bij de ‘naaipatronen’ van aspergevezel en het viltwerk op basis wol, zijde en andere aansluitende organische materialen, vezels door haar zo tot één massa gewreven, dat het aards is en ook aards kleurt. Een lapje bosgrond uit de Friese Wouden? Je kon het niet ruiken, maar wie weet voegt Happy van der Heide — geen artiestennaam, maar haar echte — nog eens een vierde dimensie aan haar creaties toe: geur, als een vorm van snuffelkunst.
Publicatie van © Albert Hendriks, www.friesnieuws.nl
Fotografie Floriske Gerritsma
Fotografie Albert Hendriks
